زخم معده چیست؟ رژیم غذایی، علائم، عوارض و درمان زخم معده

نمکستان : زخم معده به زخم هایی گفته می شود که در معده یا روده کوچک وجود دارد. این زخم ها هنگامی ایجاد می شوند که مخاط محافظتی که معده بی اثر می شود. معده یک اسید قوی برای کمک به هضم غذا و محافظت در برابر میکروب ها ایجاد می کند. برای محافظت از بافت های بدن در برابر این اسید، یک لایه ضخیم از مخاط نیز ترشح می کند. اگر لایه مخاطی از بین برود و عملکرد آن متوقف شود، اسید می تواند به بافت معده آسیب برساند و باعث ایجاد زخم شود. زخم معده قابل درمان است اما در صورت عدم درمان، می تواند باعث بروز مشکلات قابل توجهی شود.

حقایقی در مورد زخم معده

در این مقاله نکات کلیدی در مورد زخم معده ذکر شده است.

• زخم معده در غرب یک بیماری گوارشی شایع است و قابل درمان است اما می تواند به یک بیماری جدی تبدیل شود.
• شایع ترین دلایل آن باکتری ها و استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) است.
• علائم کلاسیک زخم معده، سوء هاضمه است.
• درمان زخم معده معمولاً در از بین بردن علت تمرکز دارد.

علائم

• درد معده یا اطراف و در نواحی بالای آن از علائم اصلی زخم معده هستند. علائم کلاسیک زخم معده، سوء هاضمه است. سوء هاضمه باعث درد یا ناراحتی در ناحیه معده می شود. این علامت را می توان با سوزش سر دل اشتباه گرفت، که می تواند به همان شکل اتفاق بیوفتد.
• سوزش سر دل ممکن است در اثر ریفلاکس اسید یا بیماری ریفلاکس معده (GERD) ایجاد شود. این سوزش کمی بالاتر از معده و در قسمت تحتانی سینه احساس می شود.
• شایان ذکر است که همه زخم معده باعث سوء هاضمه نمی شوند.
• علائم زخم معده تمایز بیشتری از سوزش سر دل دارد اما علائم آن هنوز هم مبهم است.
• این زخم باعث ایجاد درد سوزش یا خسته کننده در ناحیه معده می شود. این درد گاهی اوقات به صورت “نیش زدن” توصیف می شود. برخی افراد ممکن است آن را  احساس گرسنگی را اشتباه بگیرند.

علائم دیگر عبارتند از:

• کاهش وزن
• حالت تهوع و استفراغ
• نفخ
• باد گلو
• از دست دادن اشتها به دلیل درد زیاد

درد ممکن است با خوردن، نوشیدن یا مصرف داروهای ضد اسیدها تسکین یابد.  برخی از زخم های معده بی توجه بوده و هیچ گونه دردی از نوع  سوء هاضمه را نشان نمی دهند. این زخم ها کمتر دیده می شوند و پس از شروع خونریزی زخم تشخیص داده می شوند. برخی از زخم ها می توانند باعث ایجاد سوراخ در دیواره معده شوند. این به عنوان سوراخ شدن معده شناخته می شود و یک وضعیت جدی است. علائم زخم معده غالباً به مرور زمان تغییر می کند و تشخیص در این زمینه می تواند مشکل باشد.

رژیم غذایی

تغییرات رژیم غذایی می تواند به جلوگیری از بروز زخم معده کمک کند. افرادی که در معرض خطر زخم معده هستند باید بیشتر مواد مغذی زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانند:

میوه ها و سبزیجات: خوردن انواع میوه ها و سبزیجات برای سلامت دستگاه گوارش مهم است. این مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها، باعث مهار ترشح اسید می شوند و دارای خاصیت محافظت کننده و ضد التهابی هستند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ توصیه کرد که نیوه ها و سبزیجات همه عوامل مهم برای پیشگیری و درمان زخم ها هستند.

پروبیوتیک: مواد غذایی حاوی باکتریایی فعال مانند ماست پروبیوتیک می توانند به کاهش عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری) کمک کنند. مشخص شده است که پروبیوتیک علائم سوء هاضمه و عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها را بهبود می بخشد.

فیبر: رژیم های غذایی حاوی فیبر غذایی، خطر ابتلا به زخم معده را کاهش می دهد.

ویتامین C: این آنتی اکسیدان قدرتمند ممکن است در ریشه کن کردن هلیکوباکتر پیلوری موثر باشد، به خصوص هنگامی که در دوزهای کوچک در مدت طولانی مصرف می شود. میوه ها، حبوبات و سبزیجات مانند پرتقال و گوجه فرنگی حاوی مقادیر زیادی ویتامین C هستند.

روی: این ماده معدنی مغذی برای حفظ سیستم ایمنی سالم و بهبود زخم ها از اهمیت بالایی برخوردار است. صدف، اسفناج و گوشت گاو حاوی مقادیر زیادی روی هستند. اجتناب  از مصرف الکل و کافئین نیز می تواند به کاهش خطر کمک کند، زیرا هر دو باعث تولید اسید معده بیشتر بدن می شوند. این می تواند منجر به زخم معده شود.

علت ها

طبقه ای از مسکن ها که به عنوان NSAID شناخته می شوند می توانند خطر زخم معده را افزایش دهند. دو علت اصلی زخم معده و روده کوچک عبارتند از:

• باکتری pylori
• طبقه ای از مسکن ها به نام داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

علل کمتر شایع زخم معده شامل موارد زیر است:

اسیدیته بیش از حد معده یا فشار بیش از حد: می تواند به دلایل مختلفی از جمله ژنتیک، سیگار کشیدن، استرس و برخی از مواد غذایی ایجاد شود.

سندرم زولینجر الیسون: این بیماری نادر است که باعث می شود بیش از حد اسید معده تولید شود.

عوامل خطرناک

رفتارها و عوامل خاص شانس ابتلا به زخم معده را افزایش می دهد. این عوامل شامل:

• استفاده مکرر استروئید
• مصرف سیگار
• تولید بیش از حد کلسیم یا قند خون
• ژنتیک
• مصرف بیش از اندازه الکل

زخم معده در افراد بالای ۵۰ سال شایع است. اما افراد می توانند در هر سنی به زخم معده  مبتلا شوند، اما در کودکان بسیار کمتر دیده می شود.اما اگر کودکانی که والدین شان سیگاری هستند، شانس اتبلا به زخم معده در آن ها افزایش می یابد.

داروهای NSAID و زخم معده

گروهی از مسکن ها که به عنوان NSAIDs شناخته می شوند، که خطر ابتلا به زخم معده را افزایش می دهند. دو نوع از NSAIDهای معروف شامل آسپرین و ایبوپروفن هستند. در صورت مصرف بیش از حد و مرتب  این داروها، خطر زخم افزایش می دهد. NSAIDs های قوی تر، مانند مآن هایی که نیاز به نسخه دارند، نسبت به مواردی که می توانند بدون نسخه خریداری شوند، برای زخم های معده خطرناک تر هستند.

درمان

اگر پزشک تشخیص دهد زخم معده وجود دارد، ممکن است سعی کند علت را از طریق این موارد از بین ببرد:

• در صورتی که علت آن NSAID ها باشد، نوع مسکن را تغییر می دهد.
• اگر تشخیص داده شود که علت باکتری pylori است، رویکرد “آزمایش و درمان” امتحان می شود.

پس از رفع علت، علائم زخم معده را می توان با محافظت از زخم از اسید در حین بهبودی، درمان کرد. داروهایی که پزشک می تواند تجویز کند شامل موارد زیر است:

• مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) که سلول های سازنده اسید را مسدود می کنند.
• آنتاگونیست های گیرنده H2 ، که مانع از تولید اسید اضافی معده می شود
• آنتی اسیدها یا آلژینات.
• داروهایی که از پوشش معده مانند Pepto-Bismol محافظت می کنند.

علائم اغلب پس از درمان به سرعت فروکش می کنند. با این حال، درمان باید ادامه یابد، به خصوص اگر زخم ناشی از عفونت H. pylori باشد. همچنین باید از مصرف مشروبات الکلی، استعمال دخانیات و هر نوع غذای محرک در طول درمان خودداری شود.

درمان توسط جراحی

در موارد خاص، جراحی ممکن است گزینه ای مناسب باشد. به عنوان مثال، اگر زخم بازگشت کند، و بهبودی حاصل نشود،  معده دچار خونریزی می شود و مانع از خروج غذا از معده خواهد شد.

تشخیص

زخم معده اغلب با از بین بردن علت مشکل درمان می شود. پزشکان با پرسیدن سؤالاتی در مورد احساس درد، محل درد و زمان بروز آن و اینکه چه میزان استمدت زمان آن از شما پرسش به عمل آورده و علائم زخم معده را دنبال می کنند. پزشک شما همچنین ممکن است از آزمایش مدفوع یا آزمایش تنفس بخواهد تا بفهمد عامل زخم معده از باکتری های H. pylori است. اگر علائم جدی تری مانند خونریزی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است نیاز به آزمایش بیشتری داشته باشد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آندوسکوپی: یک دوربین در انتهای یک لوله بلند و باریک و انعطاف پذیر قرار داده شده است تا پزشک بتواند به لایه روده دسترسی پیدا کرده و آن نواحی را مورد بررسی قرار دهد.

واریوم باریم: این یک مایع غلیظ است که اجازه می دهد اشعه X از روده گرفته شود. هر کسی که فکر می کند ممکن است دچار زخم معده شده باشد، باید با پزشک خود مشورت کند. هرگونه علائم درد معده که بیش از چند روز به طول انجامد، نیاز به ارزیابی و درمان دارد.