بیماریهای آمیزشی (STD) – یا عفونتهای آمیزشی (STI) – عموما به دلیل تماس جنسی به وجود میآیند. ارگانیسمهایی (باکتریها، ویروسها یا انگلها) که موجب بیماریهای آمیزشی میشوند ممکن است از طریق خون، مایع منی یا واژنی یا هر مایع بدن از فردی به فرد دیگر انتقال یابند.
گاهی این عفونتها به صورت غیرجنسی، برای مثال از مادر به نوزاد در طول بارداری یا تولد، یا از طریق تزریق خون یا سرنگ مشترک، انتقال مییابند.
STD همیشه علائمی دارد. ممکن است بیماریهای آمیزشی از افرادی انتقال یابد که کاملا سالم به نظر میرسند و ممکن است ندانند که این عفونت را دارند.
علائم بیماری های آمیزشی یا جنسی (STD)
بیماریهای آمیزشی (STD) یا عفونتهای آمیزشی (STI) میتواند بازهای از علائم یا عوارض را داشته باشد، که حالت بدون علائم را نیز دربر میگیرد. به همین دلیل ممکن است تا زمانی که عوارضی رخ ندادهاند یا بیماری همسر تشخیص نشده است، مشاهده نشوند. علائمی که STI را نشان میدهند به صورت زیر هستند:
– زخم یا برآمدگی روی دستگاه تناسلی یا در ناحیۀ دهان یا مقعد
– ادرار دردآور یا سوزشآور
– ترشحات آلت تناسلی مرد
– ترشحات واژنی نامعمول یا با بوی عجیب
– خونریزی واژنی غیرمعمول
– درد در حین رابطۀ جنسی
– غدد لنفاوی متورم و زخمی، بهویژه در کشالۀ ران اما گاهی گستردهتر
– درد پایین شکمی
– تب
– جوش روی بدن، دستها یا پاها
علائم و نشانهها ممکن است چند روز پس از قرارگیری در معرض خطر ظاهر شوند، یا ممکن است بسته به ارگانیسم چند سال طول بکشد تا مشکلات قابل توجه را مشاهده کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر موارد زیر وجود داشتند، فورا با پزشک مشاوره کنید:
– اگر فعالیت جنسی داشتهای یا در معرض STI قرار داشتهاید
– علائم و نشانههای STI را دارید
دلایل بیماری های جنسی
بیماریهای آمیزشی (STD) یا عفونتها آمیزشی (STI) به دلایل زیر رخ میدهند:
– باکتری (سوزاک، سیفلیس، کلامیدیا)
– انگل (تریکومونیازیس)
– ویروس (ویروس پاپیلوم انسانی، تبخال تناسلی، HIV)
فعالیت جنسی در پخش بسیاری از انواع دیگر عفونت نقش دارد، گرچه ممکن است بدون تماس جنسی آلوده شده باشند. نمونههای آن ویروس هپاتیت نوع آ، ب و ث، شیگلا، و ژیاردیای رودهای هستند.
عوامل ریسک STD
هرکسی که فعالیت جنسی دارد تاحدی در معرض خطر بیماری آمیزشی (STD) یا عفونت آمیزشی (STI) قرار دارد. عواملی که خطر را بیشتر میکنند به شرح زیر هستند:
– رابطۀ جنسی محافظت نشده. استفادۀ نامناسب یا غیرمداوم از کاندوم میتواند ریسک شما را بالا ببرد. ممکن است رابطۀ جنسی دهانی خطر کمتری داشته باشد، اما عفونت هنوز میتواند بدون کاندوم لاتکس یا سد دندانی- یک قطعۀ نازک و مربعیشکل لاستیکی که از لاتکس یا سیلیکون ساخته شده است – انتقال یابد.
– تماس جنسی با چند همسر. هرچه با تعداد بیشتری رابطۀ جنسی داشته باشید، در خطر بیشتری هستید. این مساله برای رابطۀ همزمان با چند همسر و روابط محافظهکارانه تکهمسری درست است.
– داشتن سابقۀ STI. داشتن یک STI اثربخشی STI دیگر را بسیار راحتتر میکند.
– هرکسی که مجبور به مقاربت جنسی یا فعالیت جنسی میشود. برخورد با تجاوز یا تعرض میتواند سخت باشد، اما مهم است که هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید غربالگری، درمان و حمایت احساسی شوید.
– سوءمصرف الکل یا مصرف تفننی مواد مخدر. سوءمصرف مواد میتواند مانع تصمیمگیری درست شود، و باعث میشود بخواهید در رفتارهای پرخطر شرکت کنید.
– تزریق مواد مخدر. بهاشتراکگذاری سرنگ عفونتهایی بسیار جدی از قبیل HIV، هپاتیت نوع ب و هپاتیت نوع ث را پخش میکند
– جوان بودن. نیمی از STIها در افراد بین سنین ۱۵ و ۲۴ سال اتفاق میافتد.
– مردانی که نسخههای دارویی برای درمان اختلال نعوذ تقاضا میکنند. مردانی که از پزشک خود نسخۀ دارویی از قبیل سیلدنافیل (ویاگرا، رواتیو)، تادالافیل (سیالیس، آدسیرکا) و واردنافیل (لویترا) میخواهند، نرخ STI بالاتری دارند. اگر از پزشک خود یکی از این داروها را میخواهید، حتما اطلاعات بهروزی دربارۀ عادات ایمن جنسی داشته باشید.
– انتقال از مادر به فرزند. STIهای خاص – از قبیل سوزاک، کلامیدیا، HIV و سیفلیس – میتوانند در طول بارداری یا وضع حمل از مادر آلوده به فرزندش انتقال یابند. STI در نوزادان میتواند مشکلاتی جدی ایجاد کند و یا حتی منجر به مرگ شود. تمام زنان باردار باید به دنبال این عفونتها غربالگری شوند و درمان شوند.
عوارض بیماری های آمیزشی و جنسی
از آنجایی که افراد زیادی در گامهای اولیۀ بیماریهای آمیزشی (STD) یا عفونتهای آمیزشی (STI) هیچ علائمی مشاهده نمیکنند، غربالگری STI در پیشگیری از عوارض مهم است.
عوارض ممکن شامل موارد زیر هستند:
– درد لگن
– عوارض بارداری
– التهاب چشم
– آرتروز
– بیماریهای التهابی لگن
– ناباروری
– بیماریهای قلبی
– سرطانهای خاص، از قبیل سرطانهای مقعدی و دهانهی رحمی وابسته به HPV
پیشگیری از بیماری های جنسی
چند روش برای پیشگیری یا کاهش خطر بیماریهای آمیزشی (STD) یا عفونتهای آمیزشی (STI) وجود دارند.
– ماندن با یک همسر غیرآلوده. روش مطمئن دیگر پیشگیری از STI ماندن در رابطهای تکهمسری و انحصاری بلندمدت است که در آن هر دو نفر تنها با یکدیگر رابطه دارند و هیچیک از طرفین آلوده نیستند.
– صبر و آزمایش. پیشگیری از مقاربت با همسری جدید تا زمانی که هر دو طرف آزمایش STI را انجام داده باشند.
– واکسن بزنید. دریافت زودهنگام واکسن، قبل از برقراری رابطۀ جنسی، نیز در پیشگیری از انواع خاصی از STI کارآمد است. واکسنهایی برای پیشگیری از ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)، هپاتیت نوع آ و هپاتیت نوع ب موجود هستند.
واکسن هپاتیت نوع ب معمولا به نوزادان تزریق میشود، و واکسن هپاتیت نوع آ به کودکان ۱ ساله توصیه میشود. هر دو واکسن برای افرادی که قبلا در مقابل این بیماریهای ایمن نشدهاند و افرادی که در معرض خطر بالای عفونت قرار دارند، از جمله مردانی که با مردان و مصرفکنندگان مواد IV رابطۀ جنسی دارند، توصیه میشود.
– به طور مداوم و صحیح از کاندوم استفاده کنید. از کاندوم لاتکس جدیدی برای هر فعالیت جنسی، استفاده کنید. هرگز از روانکنندۀ چرب همراه با کاندوم لاتکس استفاده نکنید.
کاندومهای ساخته شده از غشای طبیعی توصیه نمیشوند چرا که در پیشگیری از STI کارآمد نیستند. به یاد داشته باشید که با این کاندوم خطر قرارگیری در برابر بیشتر STIها را کاهش میدهد، محافظت کمتری در برابر STIهایی از قبیل زخمهای تناسلی پیش آمده، مانند HPV یا تبخال، ارائه میکند. همچنین، انواع بدون مانع پیشگیری از بارداری، از قبیل قرصهای کنترل بارداری (پیشگیریکنندهی دهانی) یا لوازم درونرحمی (IUD)، دربرابر STI محافظت نمیکنند.
– مشروبات الکلی ننوشید یا مواد مخدر مصرف نکنید. اگر تحت تاثیر این مواد هستید، به احتمال بیشتری در معرض این خطرات جنسی هستید.
– ختنهکردن مردان را درنظر بگیرید. شواهدی وجود دارند که نشان میدهند ختنۀ مردان میتواند ریسک ابتلای آنان به HIV از زنان آلوده را تا ۶۰% کاهش دهد. ختنۀ مردان میتواند از انتقال HPV تناسلی و تبخالهای تناسلی نیز جلوگیری کند.
– پیشگیری قبل از مواجهه (PrRP) را مدنظر داشته باشید. ترکیب داروهای امتریکیتابین پلاس تنوفوویر دیسوپروکسیل فومارات (ترووادا) و امتریکیتابین پلاس تنوفوویر آلفینآمید (دسکوی) خطر عفونت HIV منتقله از طریق جنسی را در افرادی که در ریسک بالایی قرار دارند، کمتر میکند.
پزشک شما تنها در صورتی این داروها را برای پیشگیری از HIV تجویز میکند که قبلا عفونت HIV را داشته باشید. قبل از شروع مصرف PrEP باید آزمایش HIV بدهید و سپس تا زمانی که آن را مصرف میکنید هر سه ماه این آزمایش را تکرار کنید. پزشک شما عملکرد کلیۀ شما را نیز قبل از تجویز تروادا بررسی میکند، و این آزمایش را هر شش ماه یکبار انجام میهد. اگر هپاتیت ب دارید باید قبل از شروع مراحل درمانی توسط متخصص کبد یا بیماریهای عفونی ارزیابی شوید.
این داروها باید هر روز و دقیقا همانگونه که تجویز شدهاند، مصرف شوند. اگر هرروز ترووادا مصرف میکنید، میتوانید خطر ابتلا به HIV به دلیل رابطۀ جنسی را بیش از ۹۰% کاهش دهید. استفاده از پیشگیری بیشتر، از قبیل کاندوم، میتواند خطر را حتی کمتر از آن کند. رابطۀ جنسی ایمنی داشته باشید تا از STIهای دیگر پیشگیری کنید.